ĐƯA TRI THỨC THÀNH ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông - RALACO
Sáng tạo đổi mới để nâng cao năng lực cạnh tranh

TS. Lê Đăng Doanh
Thành viên Ủy ban Chính sách Phát triển của LHQ

Có thể điểm qua một số bài học thành công quý báu của Rạng Đông ( Ralaco) sau đây:

1. Ralaco đã sớm đổi mới tư duy một cách rất quyết đoán, vượt qua nếp suy nghĩ và thói quen bao cấp, kinh doanh dựa vào các mối "quan hệ", khi khó khăn thì dựa dẫm vào cấp trên, "xin" ưu đãi chính sách, tiền vốn v.v., Ralaco đã mạnh dạn chuyển sang tư duy kinh tế thị trường, tự huy động sức mạnh của doanh nghiệp, chủ động liên kết, đổi mới công nghệ, chiếm lĩnh và gia tăng được thị phần, tăng thêm khách hàng trong nước và xuất khẩu. Trong những năm đầu của công cuộc đổi mới, khi quan hệ kinh tế giữa nước ta và các nước phương Tây đang từng bước phát triển, trong những năm 1994-2004, Rạng Đông đã đầu tư và tự vận hành có hiệu quả dây chuyền công nghệ Hungary là công nghệ tương đối tiên tiến trong điều kiện bấy giờ để đổi mới công nghệ thủy tinh, làm đèn ống huỳnh quang, không còn phụ thuộc vào nhập khẩu từ Thái Lan, chủ động nguồn nguyên liệu và giảm bớt nhu cầu ngoại tê. Bằng cách đó, hàm lượng giá trị gia tăng của Ralaco tăng lên, tỷ lệ nội địa hóa được nâng lên và kết quả kinh doanh cũng được cải thiện rõ rệt. Ralaco cũng đã kịp thời chuyển sang các loại đèn huỳnh quang, compact, đèn LED, từ bỏ mặt hàng bóng đèn tròn, lỗi thời, kém hiệu quả cả về tiêu thụ điện và chiếu sáng. Lãnh đạo Ralaco đã nêu cao tinh thần trách nhiệm trong quản lý doanh nghiệp, thực hiện trách nhiệm giải trình, không chạy theo lợi nhuận với bất kỳ giá nào nên đã không "đa dạng hóa" đầu tư, kinh doanh vào bất động sản, đầu tư tài chính v.v. có rất nhiều rủi ro nên đã tránh cho doanh nghiệp những thiệt hại không đáng có. Chúng ta đều biết trong làn sóng " đa dạng hóa, đa phương hóa", nhiều đại gia quốc doanh và tư nhân lẫy lừng đã gây hại cho chính doanh nghiệp của mình và nền kinh tế như thế nào nhưng Ralaco đã không theo vết xe đổ đó. Lãnh đạo Ralaco đã dũng cảm và cương quyết thoát ra khỏi cơ chế "Bộ chủ quản" , điều hành bằng mệnh lệnh hành chính, từ chối chấp nhận "làm vừa lòng cấp trên", mua hàng với giá cao của các công ty "sân sau" của lãnh đạo Bộ . Đó là những bài học quý báu cho những doanh nghiệp nhà nước nào muốn phát triển khoa học công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, của sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp.. Ralaco đã chủ động cổ phần hóa, sớm niêm yết trên Thị trường Chứng khoán, thu hút các nhà đầu tư trong nước và ngoài nước để nhanh chóng tăng vốn, đầu tư hiện đại hóa công nghệ. Về mặt tài chính, Ralaco luôn coi trọng an toàn vốn, không để phát sinh nợ xấu. Về quản trị doanh nghiệp, Ralaco đã từng bước vận dụng mô hình quản trị hiện đại, thực hiện công khai, minh bạch, sử dụng kiểm toán quốc tế độc lập để thẩm định kết quả kinh doanh.
2. Ralaco đã sớm ký kết hợp tác với các nhà khoa học, từ năm 2006 đã ký kết hợp tác toàn diện với Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam, năm 2009 với Trường Đại học Bách khoa Hà Nội và thành lập Trung Tâm Nghiên cứu & phát triển chiếu sáng Rạng Đông (R&D) năm 2011, làm cầu nối giữa doanh nghiệp và các Viện, Trường, triển khai thành công hợp tác nghiên cứu hai bên cùng có lợi với tổng cộng trên 10 Viện, trường Đại học trong nước trên các lĩnh vực khoa học công nghệ, nông nghiệp, hải dương học, xây dựng và ngoại thương. Ralaco cũng đã tham gia vào các đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước, khai thác và sử dụng nguồn đất hiếm trong nước, giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, giải quyết các khâu kỹ thuật và làm chủ được công nghệ sản xuất đèn LED. Một kinh nghiệm thành công rất đáng trân trọng của Ralaco là đã từng bước nâng cao vai trò và nhiệm vụ của Trung tâm R&D, từ bước đầu là cầu nối giữa doanh nghiệp với Viện, Trường, xây dựng tiềm lực nghiên cứu khoa học công nghệ trở thành đơn vị nghiên cứu triển khai độc lập, Những thành công nổi bật của Ralaco là đã hợp tác với Viện tiên tiến khoa học công nghệ (AIST) sản xuất ra các bột huỳnh quang đặc biệt, phát sáng với các tần số khác nhau từ hồng ngoại đến tử ngoại, chế tạo và thử nghiệm 60 mẫu đèn khác nhau phục vụ cho nông nghiệp, bao gồm cả cây trồng, vật nuôi và đánh bắt hải sản. Các loại đèn đó cho phép tiết kiệm đến 60% điện năng và đem lại năng suất vượt trội cho các loại cây trồng từ hoa cúc, hoa lan, đến cây ba kích, tạo điều kiện để sản xuất thanh long trái vụ đem lại hiệu quả lớn cho nông dân, đóng góp có hiệu quả vào xuất khẩu nông sản. Thành công này cho thấy Ralaco đã làm chủ được công nghệ, thiết kế được đèn, trang bị thích hợp cho nhiều loại cây trồng, nhân giống, nuôi cấy mô... có khả năng vận dụng rộng rãi trong cả nước. Hy vọng trong thời gian tới Ralaco sẽ tiếp tục mở rộng việc vận dụng các tiến bộ công nghệ và thành quả nghiên cứu trên trong toàn quốc để phát huy hơn nữa những tiến bộ khoa học công nghệ, đóng góp thiết thực cho sản xuất, xuất khẩu và nâng cao đời sống của người dân. Ralaco đã thực hiện mô hình hợp tác "các bên cùng thắng" giữa doanh nghiệp- nhà khoa học-viện nghiên cứu, trường đại học với nông dân và ngư dân. Ralaco đã tập hợp được nhiều doanh nghiệp hợp tác trong chuỗi giá trị (value-chain) theo mô hình consortium, tức là mỗi thành viên của chuỗi giá trị vẫn duy trì thương hiệu, tính độc lập của mình trong khi cùng tham gia vào các cộng đoạn khác nhau để tạo ra sản phẩm cuối cùng. Lãnh đạo Ralaco đãthể hiện tinh thần "trọng dụng nhân tài" (meritocracy}, chiêu hiền đãi sỹ, luôn thực sự cầu thị nên Ralaco đã biết "đứng trên vai những người khổng lồ" và đạt được được những thành quả rất đáng trân trọng như: Ralaco đã có được "8 độc quyền sáng chế/ giải pháp hữu ích, 30 độc quyền kiểu dáng công nghiệp, 22 độc quyền nhãn hiệu hàng hóa và đang làm thủ tục Đề tài cấp Bộ về quản trị kinh doanh –Nghiên cứu “Mô hình Rạng Đông”, cùng nhiều thành quả trí tuệ khác" như Tổng Giám đốc Nguyễn Đoàn Thăng đã tổng kết. Rõ ràng Ralaco là một điển hình cho tinh thần tự lực, tự cường, tin vào trí tuệ và đội ngũ khoa học Việt Nam, phát huy tiềm năng của đất nước về tài nguyên (đất hiếm), nhà khoa học, người lao động và đội ngũ quản lý của doanh nghiệp, phát hiện và thiết lập được quan hệ hợp tác với nhiều doanh nghiệp khác. Ralaco cũng thực hiện thành cong quá trình " Tiếp nhận tri thức – vận dụng sáng tạo – sản sinh tri thức mới – và chủ động làm chủ tri thức." Ralaco đã trở thành một doanh nghiệp có uy tín trên thương trường, được Tổ chức xếp hạng Report Việt Nam xếp hạng một trong 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam, một trong 500 doanh nghiệp tăng trưởng nhanh nhất Việt Nam, một trong 1000 doanh nghiệp nộp thuế thu nhập lớn nhất Việt Nam. TOP 100 Doanh nghiệp Việt Nam đạt chỉ số Năng lực cạnh tranh doanh nghiệp. Ngoài ra còn được xếp trong TOP 10 Thương hiệu uy tín 2016. Tổ chức Forbes Việt Nam xếp hạng một trong 50 Công ty niêm yết tốt nhất Việt Nam 3 năm liền 2013, 2014, 2015. Thành tựu kinh doanh của Ralaco cũng rất ấn tượng, sau 10 năm doanh số tiêu thụ tăng 6.36 lần, từ 471,2 tỷ (2005) lên 2998,0 tỷ đồng (2015); chỉ tính riêng 5 năm 2010-2015 lợi nhuận tăng 2.57 lần, nộp ngân sách tăng 2,076 lần và thu nhập bình quân tăng 1,95 lần (đạt mức 10,5 triệu đồng/người năm 2015), cổ tức tăng 1,75 lần. Điểm đặc biệt chắc chỉ có ở Rạng Đông, hiện là công ty cổ phần duy nhất ở Việt Nam với 100% vốn tư nhân, nhưng tập thể CBCNV thông qua tổ chức Công đoàn lại sở hữu trên 50% cổ phần.

3. Thành công của Ralaco gắn liền với đội ngũ quản trị có trách nhiệm, rất nghiêm túc và chuyên nghiệp, huy động được sự ủng hộ và đoàn kết, nhất trí của người lao động. Ralaco cũng hết sức chú ý đến thực hiện các nghĩa vụ đối với nhà nước, đối với người lao động của doanh nghiệp và trách nhiệm xã hội, mà trước hết là trách nhiệm bảo vệ môi trường, xử lý chất thải, khói bụi, nước thải, bảo đảm sức khỏe cho người lao động trước các bệnh nghề nghiệp và môi trường sống của cư dân địa phương. Việc chuyển bộ phận sản xuất lên Khu công nghiệp Quế Võ, xây dựng doanh nghiệp hiện đại, bảo đảm các tiêu chuẩn về bảo vệ môi trường từ khí thải, nước thải và chất thải rắn, tiếng ồn là một ưu điểm lớn rất đáng trân trọng của Ralaco.

4. Trong khi đánh giá rất cao những thành tựu và kết quả của Ralaco cũng cần nhìn thẳng vào sự thật cạnh tranh gay gắt trong tiến trình hội nhập quốc tế đang và sẽ diễn ra trong thời gian tới. Những thách thức đó sẽ đến ngay trên "sân nhà" tức thị trường trong nước, sẽ thể hiện không những qua giá thành, công nghệ, kiểu dáng mà còn đi sâu vào những tiêu chuẩn lao động, trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường, sở hữu trí tuệ v.v Khoa học công nghệ đang thay đổi như vũ báo với những tiến bộ sẽ tác động rất sâu sắc đến kinh tế-xã hội. Công nghệ in 3D đang thay đổi sâu sắc quá trình xây dựng sản xuất, chế tác trong hâu hết các ngành, lĩnh vực. Người máy sẽ thay thế lao động giá rẻ làm những công việc lặp đi lặp lại tốt hơn con người với giá rẻ hơn, chất lượng cao hơn. Trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái sinh (năng lượng mặt trời, năng lượng gió) và nhiều công nghệ khác đang mở ra những cơ hội và thách thức mới. Thay đổi, đổi mới là yêu cầu tất yếu, chậm là chết. Với truyền thống đổi mới và đội ngũ lãnh đạo có tâm, có tầm, hy vọng Ralaco sẽ bắt đầu một cuộc đổi mới sáng tạo mạnh mẽ nhất để tranh thủ thời cơ và vượt lên thách thức. Ralaco cần xây dựng và cập nhật phân tích SWOT (Strength-Mạnh, Weakness- Yếu, Opportunity- Cơ hội, Threat- Thách thức) trong bối cảnh hội nhập mới, nhìn thẳng vào những mặt mạnh, mặt yếu của bản thân mình, xác định rõ các đối thủ cạnh tranh tiềm tàng trên thị trường trong nước và quốc tế và đề ra một chương trình hành động với lộ trình thích hợp để tiếp tục phát huy thế mạnh, đổi mới mạnh mẽ để giữ vững vị trí tiên phong của mình. Phải chăng Ralaco có thể phát triển hơn nữa các chuỗi giá trị khi mở rộng hợp tác với ngành xây dựng quảng cáo, chiếu sáng cũng như các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, hải sản, thủy sản để cùng nhau xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản là một thành viên trong TPP và đối tác chiến lược quan trọng của nước ta. Chúc Ralaco sẽ đạt được những thành tựu mới, vẻ vang trong bước cạnh tranh và hội nhập sắp tới.

Hà Nội,Tháng 06 năm 2016.


1900.2098